Najczęściej zadawane pytania
Tworzymy dla Ciebie zbiór najczęściej zadawanych pytań wraz z odpowiedziami. Kolejne sekcje i pytania pojawią się wkrótce. Zadaj nam pytanie, a postaramy się na nie odpowiedzieć.
Rozwód
Pozew rozwodowy należy złożyć w Sądzie Okręgowym właściwym dla miejsca zamieszkania małżeństwa w trakcie jego trwania. Pozew składa się osobiście lub wysyła w dwóch egzemplarzach: jeden pozostaje w sądzie, drugi sąd wysyła do pozwanego.
Warto wiedzieć, że formalnie sąd wymaga, by jedna strona sporu była nazwana powodem, druga zaś pozwanym. Ten podział nie ma jednak żadnych konsekwencji dla przebiegu postępowania.
Każdy rozwód jest inny – nie można z góry określić, ile potrwa postępowanie rozwodowe. Czas od złożenia pozwu do rozpoczęcia postępowania wynosi średnio 3-6 miesięcy. Potem następują kolejne rozprawy, a często także czynności wymagające udziału biegłych sądowych. Głównymi czynnikami, które wydłużają czas trwania sprawy jest postępowanie dowodowe przy orzekaniu o winie oraz brak zgody w kwestiach związanych z dziećmi.
Sądy są przeciążone, ponieważ trafiają do nich sprawy, które często mogłyby zostać polubownie rozwiązane podczas mediacji. Po pomyślnie zakończonym procesie mediacji, ośrodki mediacyjne bądź strony przedkładają ugodę mediacyjną do sądu wraz z wnioskiem o zatwierdzenie. Sąd bada, czy ugoda spełnia wymagania formalne oraz, przede wszystkim, czy jest zgodna z dobrem małoletnich dzieci. Jeżeli ugoda spełni wymagania, to sąd ją zatwierdzi. To znacznie przyspiesza postępowanie sądowe, często wręcz je zastępując.
Trudno ocenić, ile wyniosą łączne koszty związane z postępowaniem rozwodowym, ponieważ każda sprawa jest inna. O wysokości kosztów decyduje charakter konfliktu, nakład pracy specjalistów, a także możliwości finansowe stron. Opłata sądowa od pozwu o rozwód wynosi 600 złotych i zobowiązana jest ją uiścić strona wnosząca pozew do sądu. Jeśli strony dojdą do porozumienia i rozwód będzie orzekany w oparciu o ugodę, sąd zwróci stronom połowę tej kwoty.
Poza opłatą sądową w wielu przypadkach rozwodzący się ponoszą dodatkowe koszty, m.in.: koszty pełnomocników reprezentujących każdą ze stron, koszty badania przez biegłych sądowych czy koszty wywiadu kuratora, który bada warunki bytowe dzieci stron. Łączny koszt wszystkich tych czynności wynosi od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. A nie jest to koszt całkowity postępowania rozwodowego przed sądem – poza aspektem finansowym, często niesie ono niewymierne koszty psychologiczne. Już po orzeczeniu rozwodu dochodzą do tego jeszcze koszty związane z podziałem wspólnego majątku byłych małżonków.
Istnieje jednak rozwiązanie pozwalające zminimalizować wszystkie te koszty – tym rozwiązaniem jest mediacja. W większości przypadków najtańszy okazuje się rozwód, którego warunki wypracowuje się przy wsparciu mediatora.
W sytuacji, gdy któraś ze stron nie jest w stanie samodzielnie reprezentować swoich interesów i nie ma środków na zlecenie pełnomocnikowi reprezentacji w procesie, może złożyć wniosek o przyznanie adwokata z urzędu. Sąd po zbadaniu jej sytuacji finansowej podejmie decyzję w tym zakresie. Istnieje oczywiście możliwość występowania w sprawie rozwodowej samodzielnie – wówczas w toku postępowania wyraża się własne stanowisko bez wsparcia pełnomocnika.
Przesłanki rozwodu to warunki, które muszą zostać spełnione, by sąd mógł zatwierdzić rozwód. Zgodnie z zasadą ochrony rodziny, sąd może orzec rozwód wtedy, gdy małżonkowie wykażą, że nie łączą ich podstawowe więzi. Takim wyznacznikiem pozostawania w konflikcie są przesłanki rozwodu – czyli zerwane więzi emocjonalne, gospodarcze i fizyczne przez min. 6 miesięcy. Oznacza to, że partnerzy spędzają czas oddzielnie, prowadzą odrębne gospodarstwa domowe (nawet jeśli z jakichś powodów ciągle mieszkają razem) oraz, że nie łączą ich relacje seksualne.
Rozwód zawsze wiąże się z silnym stresem i skrajnymi emocjami. Nikt nie powinien przechodzić przez tę drogę bez odpowiedniego wsparcia. Istnieją specjalistyczne ośrodki, gdzie rozwodząca się para otrzymuje kompleksową, fachową pomoc ze strony zespołu osób, który łączy kluczowe w procesie rozwodu kompetencje: prawne, psychologiczne i mediacyjne.
Wszyscy ci specjaliści powinni posiadać odpowiednie przygotowanie, doświadczenie i potwierdzone zawodowe predyspozycje do pełnienia takiej roli. I powinni ze sobą współpracować, pomagając parze w dialogu i wypracowaniu najlepszych rozwiązań rozwodowych.
Load More
Mediacje
Mediacja to sposób rozstrzygania sporu przy wsparciu obiektywnego mediatora. Ułatwia wypracowanie kompromisu i zawarcie porozumienia.
W sytuacji rozwodu mediacja pozwala wypracować zgodny model postępowania i polubownie ustalić przez strony istotne kwestie związane z rozwodem i funkcjonowaniem po nim. Dzięki mediacji rozwodzącym się partnerom łatwiej określić zasady związane m.in. z formą rozwodu, opieką i wychowywaniem wspólnych dzieci czy kwestiami alimentacyjnymi.
Mediacje mogą odbywać się w sposób bezpośredni (z udziałem obu stron) i pośredni (z każdą ze stron osobno). Strony mogą również uczestniczyć w mediacji przy obecności i wsparciu swoich pełnomocników.
Mediacja umożliwia sprawny i kulturalny rozwód, nie dopuszczając do eskalacji konfliktu. Pozwala rozstającym się małżonkom zachować zdrowe relacje i poprawnie funkcjonować po rozwodzie.
Proces mediacji jest szansą na zastąpienie wyniszczającego starcia konstruktywnymi rozwiązaniami, które usatysfakcjonują obie strony. Wspólnie wypracowane rozwiązania są najtrwalsze i najlepiej funkcjonują – partnerzy chętniej realizują to, co sami uzgodnili niż to, co w sytuacji konfliktu postanowił za nich sąd.
Poczynione dobrowolnie ustalenia mogą być spisane w formie porozumienia między stronami, nazywanego też ugodą mediacyjną i następnie przedłożone do zatwierdzenia przed sądem. Wielką zaletą skutecznych mediacji jest minimalizowanie kosztów emocjonalnych i finansowych obu stron.
Mediacje to właściwa droga dla każdej rozwodzącej się pary. W styczniu 2016 zaszły zmiany w prawie, które wprowadziły obowiązek podjęcia mediacji zanim sprawa zostanie wniesiona do sądu. Małżeństwa, które nie wezmą udziału w procesie mediacji, muszą wykazać przed sądem, dlaczego nie skorzystały z szansy na uzgodnienie zasad rozwodu w drodze porozumienia.
Zdarza się, że któraś ze stron nie może samodzielnie uczestniczyć w mediacji. Na przykład osoby, które podlegały lub wciąż podlegają różnego rodzaju przemocy ze strony małżonka (fizycznej, psychologicznej, finansowej, na tle seksualnym), a także takie, które są w bardzo złym stanie psychicznym lub w trakcie terapii. Niemniej, nawet taka sytuacja nie wyklucza skorzystania z dobrodziejstw mediacji np. dzięki udziałowi tej osoby wspólnie z pełnomocnikiem.
Mediator zarządza konfliktem i ułatwia dialog w trakcie rozwodu. Jego kompetencje pozwalają neutralizować negatywne emocje skonfliktowanych partnerów. Przy wsparciu mediatora łatwiej zmienić perspektywę i dostrzec długofalowe konsekwencje aktualnych wyborów.
Mediator nie wywiera wpływu na decyzje. Z zasady jest bezstronny i neutralny. Pomaga parze znaleźć racjonalny język ponad emocjami i przyjmuje rozwiązania, które strony uważają za słuszne.
Działania każdego z uczestników mediacji są regulowane przez szereg zasad, dzięki którym konflikt między partnerami nie eskaluje. Rozpoczynając mediację, strony zobowiązują się do wzajemnego szacunku, a także zachowania w tajemnicy informacji o jej przebiegu i efektach. Partnerzy mogą w każdej chwili przystąpić do mediacji, a także wycofać się z niej w dowolnym momencie procesu. Podpisana ugoda nie jest dokumentem formalnym, dopóki nie zatwierdzi jej sąd. Partnerzy nie muszą natomiast brać udziału w mediacji w pojedynkę – obie strony lub jedna z nich mogą uczestniczyć w mediacji przy obecności i wsparciu swojego pełnomocnika.
Mediatora dodatkowo obowiązują zasady: bezstronności, neutralności i uczciwości. Mediator to osoba z zewnątrz, niezwiązana w jakikolwiek sposób z żadną ze stron. W równym stopniu angażuje się w pomoc każdej z nich, bo nie ma żadnego interesu w tym, jak będzie przebiegała i zakończy się mediacja. Akceptuje wszystkie racjonalne rozwiązania, które strony uważają za właściwe w ich sytuacji. Jednocześnie nie dopuszcza do zawarcia ugody, która mogłaby skrzywdzić którąś ze stron, jak również nierzadko staje się w pewnym sensie adwokatem dziecka. Nie wywiera wpływu na decyzje, nie ocenia uczestników mediacji ani treści rozmów. Jego kompetencje pozwalają skonfliktowanym partnerom neutralizować negatywne emocje i znaleźć wspólny język ponad tymi emocjami.
Proces mediacji można rozpocząć na każdym etapie rozwodu, choć im wcześniej rozpocznie się proces mediacji, tym korzystniej – dla partnerów i wspólnych dzieci, a także z perspektywy sądu.
Mediacje można podjąć także przed wniesieniem pozwu lub już po rozwodzie – w sytuacjach, które pozostaną nierozstrzygnięte przez sąd lub gdy sytuacja wymusi ponowne uregulowanie kwestii dotyczących m.in. kontaktów z dziećmi czy alimentów.
Warto w tym zakresie szukać doświadczonych profesjonalistów – certyfikowanych mediatorów w centrach mediacyjnych lub wyspecjalizowanych ośrodkach.
Szczególnie warto szukać tych ośrodków, w których mediacje prowadzone są w parach mediacyjnych, a mediator wspierany jest w procesie mediacji przez osoby z kompetencjami prawniczymi i psychologicznymi. Wsparcie prawne jest niezbędne przy zatwierdzaniu porozumienia, zaś psychologiczne – szczególnie ważne z punktu widzenia prawidłowego ustalenia rozwiązań mających wpływ na dalszy rozwój i wychowanie wspólnych dzieci i ułożenie wzajemnych relacji w rodzinie po rozwodzie.
Od stycznia 2016 funkcjonuje obowiązek podjęcia mediacji przed wniesieniem do sądu pozwu rozwodowego, dlatego coraz częściej wnioskuje o nie jeden z partnerów lub oboje wspólnie. Na mediację rozstających się małżonków może także skierować sąd w toku postępowania, gdy dostrzeże szansę na pojednanie małżonków i osiągnięcie kompromisu.
Ośrodki mediacyjne ułatwiają zainicjowanie takiego procesu, dostarczając drugiej stronie zaproszenie do mediacji. Zaproszenie wysyłane jest pocztą tradycyjną lub elektroniczną i zawiera propozycję terminu pierwszego spotkania. Można je również wręczyć małżonkowi osobiście.
Liczba spotkań zależy od liczby kwestii spornych. Standardowo strony spotykają się na mediacji 3-5 razy. Jedno spotkanie trwa średnio 120-160 minut. Zwykle pierwsze ma charakter rozpoznawczy, choć czasem zdarza się, że już podczas pierwszej wizyty zostaje podpisana ugoda.
Trzeba pamiętać, że mediacja jest procesem – nie warto przyspieszać jej przebiegu. Okresy między spotkaniami pozwalają na refleksję, przyswojenie perspektywy drugiej strony i nabranie dystansu.
By ustalić takie kwestie jak: ustanowienie rozdzielności majątkowej, alimenty czy kontakty z dzieckiem, postępowanie w sądzie nie jest konieczne. Do zatwierdzenia ustaleń w każdym z tych obszarów wystarczy notariusz. Wydane przez niego akty notarialne mają moc wyroków.
Formalnie dla orzeczenia rozwodu sąd oczywiście jest niezbędny, ale można iść do niego już z wypracowanym porozumieniem. Partnerzy przedkładają wtedy ugodę mediacyjną, którą sąd najczęściej po prostu zatwierdza. To znacznie przyspiesza postępowanie, często wręcz je zastępując. Często się zdarza, że sąd w oparciu o ugodę orzeka rozwód na pierwszej rozprawie.
Niezależnie od rezultatu mediacji, po zakończonym procesie mediator wystawia protokół z jego przebiegu. Po pomyślnie zakończonym procesie mediacji spisuje się ugodę. Zgodne ustalenia spisane w formie ugody mediacyjnej mogą następnie zostać przedłożone do zatwierdzenia przed sądem.
Sąd najczęściej uwzględnia porozumienie małżonków i orzeka rozwód lub separację. Nie ma wątpliwości, że jest to preferowany przez sądy model rozwiązywania spraw rozwodowych i rozpatrywane są przeważnie w pierwszej kolejności.
Load More
Badania dziecka
Wnioski z czynności diagnostycznych pomagają sądowi, a także rodzicom zrozumieć punkt widzenia dziecka i poznać jego potrzeby emocjonalne. To często otwiera nowe przestrzenie do porozumienia się. Specjalistyczne badania psychologiczne są dobrym punktem wyjścia do wypracowania właściwych rozwiązań dotyczących opieki nad dzieckiem po rozstaniu rodziców.
Celem nadrzędnym badań psychologicznych jest obiektywizacja stanu osoby badanej. Dlatego zwykle prowadzi się je w kilkuosobowych zespołach.
Standardowo sąd, chcąc zasięgnąć opinii biegłych psychologów w przypadku wątpliwości lub rozbieżności wynikających z zaognionego konfliktu rodziców, kieruje rodzinę do Opiniodawczego Zespołu Specjalistów Sądowych w danym okręgu (dawnego Rodzinnego Ośrodka Diagnostyczno-Konsultacyjnego). Niestety czas oczekiwania na badanie w OZSS jest bardzo długi, m.in. ze względu na wielość kierowanych do niego spraw.
Alternatywnie, takie badania można zlecić prywatnie – w ośrodkach skupiających biegłych psychologów, którzy mają odpowiednie kompetencje i narzędzia, aby przeprowadzić badanie dziecka i sporządzić obiektywną opinię. W specjalistycznych ośrodkach cały proces przebiega znacznie sprawniej niż w OZSS, a przy tym na tak samo wysokim poziomie. Co istotne, opinie ekspertów z takich ośrodków mogą być przedkładane sądowi. To sąd decyduje o tym, czy uzna dany dowód.
Na badanie w Opiniodawczym Zespole Specjalistów Sądowych (dawnym Rodzinnym Ośrodku Diagnostyczno-Konsultacyjnym) przeważnie czeka się około roku. Do tego trzeba jeszcze doliczyć czas oczekiwania na samo sporządzenie opinii.
Od niedawna psychologiczne badania dziecka można wykonać także w prywatnych, specjalistycznych ośrodkach. Całkowity czas procesu diagnostycznego, obejmujący wyznaczenie terminu, przeprowadzenie badania całej rodziny i sporządzenie opinii, zamyka się zwykle w granicach jednego miesiąca, a przy dużym skomplikowaniu sprawy – dwóch miesięcy.
Przebieg badania dobrze oddaje łacińska maksyma Audi et vide, czyli: Słuchaj i patrz. Badania diagnostyczne dzieci prowadzone przez doświadczonych psychologów polegają m.in. na rozmowie kierowanej z dzieckiem oraz obserwacji jego zachowania w relacji z rodzicami.
Ten proces wspierają także adekwatne do wieku metody pośrednie, pozwalające na obiektywizację stanów dziecka. Emocje i więzi można diagnozować w oparciu o szereg specjalistycznych badań i technik diagnostycznych, testów projekcyjnych i innych, które każdorazowo dobierane są przez wyspecjalizowanych psychologów adekwatnie do celów badania, wieku i możliwości dziecka. Przyjazne warunki, w jakich odbywają się spotkania, pozwalają redukować stres dziecka.
Wystarczy, że na badanie zgodzi się jeden z pełnoprawnych opiekunów. Zdarza się, że któryś z rodziców podnosi zarzuty, że badanie nie powinno być przeprowadzone, ponieważ on o nim nie wiedział lub nie wyraził na nie zgody, ale tego typu zarzuty są bezzasadne. Badanie psychologiczne nie stanowi zabiegu zagrażającego zdrowiu lub życiu dziecka – do jego przeprowadzenia nie potrzeba pisemnej zgody obojga rodziców.
To, czy rodzice biorą udział w badaniu, jest uzależnione tezy diagnostycznej. Jeśli sprawdza się, jak dziecko funkcjonuje w relacji z obojgiem rodziców, to biegli psychologowie obserwują dziecko w obecności rodziców. Jeśli bada się stosunek dziecka do rodziców i kontaktów z nimi, określa jego oczekiwania czy sposób, w jaki dziecko postrzega obecną sytuację, to badanie prowadzone jest pod nieobecność rodziców. W ten sposób udaje się uzyskać obiektywny obraz.