Rozwód oznacza silny stres i skrajne emocje. W takich warunkach łatwo o zaognienie konfliktu i przekreślenie szans na porozumienie. Jak podejść do rozwodu, by nie traktować go jak wojny? Dlaczego warto najpierw udać się do mediatora i psychologa, a dopiero potem do prawnika?
W ramach ogólnopolskiej kampanii #RozwódToNieWojna o tym, jak przebiega rozwód w praktyce oraz gdzie szukać wsparcia, by usprawnić procedurę rozmawiamy z adwokatem Jackiem Bussem, ekspertem z Zespołu Prawników Centrum Porozumień Prawnych w Gdyni
W sprawach rozwodowych funkcjonuje sformułowanie przesłanki rozwodu. Co to właściwie oznacza?
Przesłanki rozwodu to warunki, które muszą zostać spełnione, by sąd mógł orzec rozwód. Zgodnie z zasadą ochrony rodziny, sąd może orzec rozwód tylko wtedy, gdy małżonkowie wykażą, że od co najmniej 6 miesięcy nie łączą ich podstawowe więzi – emocjonalne, gospodarcze i fizyczne. Oznacza to, że partnerzy spędzają czas oddzielnie, prowadzą odrębne gospodarstwa domowe (nawet jeśli z jakichś powodów ciągle mieszkają razem) oraz że nie łączą ich relacje seksualne.
Gdzie małżonkowie powinni się udać, kiedy zapadnie decyzja o rozstaniu?
Najczęściej rozwodzący się swoje pierwsze kroki kierują do pełnomocników. A jest to tylko jedna z możliwych dróg. Odwołanie się do argumentów prawnych oczywiście jest niezbędne, by doszło do rozwodu, ale nie ma wymogu, by prawnik uczestniczył w tym procesie od samego początku. Rozwód najczęściej wiąże się z silnym stresem i skrajnymi emocjami. Nikt nie powinien przechodzić przez tę drogę bez odpowiedniego wsparcia. Najlepszym rozwiązaniem jest skorzystanie z ośrodków skupiających specjalistów w różnych obszarach – prawników, psychologów i mediatorów. Takie kompleksowe wsparcie ma tę przewagę, że nie zaostrzy konfliktu między partnerami.
Jak złożyć pozew rozwodowy?
Pozew wysyła się do sądu listem poleconym lub składa osobiście – w dwóch egzemplarzach: jeden pozostaje w sądzie, drugi sąd wysyła do pozwanego. Pod pozwem zwykle podpisuje się jedna osoba – ta, która go wnosi. Zdarza się jednak, że pod jednym dokumentem podpisują się obie strony, które wcześniej wypracowały porozumienie dzięki mediacji. Warto wiedzieć, że formalnie sąd wymaga, by jedna strona sporu była nazwana powodem, druga zaś pozwanym. Ten podział nie ma jednak żadnych konsekwencji dla przebiegu postępowania.
Czy pozew można złożyć w dowolnym sądzie?
Pozew rozwodowy należy złożyć w sądzie okręgowym właściwym dla miejsca zamieszkania małżonków w trakcie trwania małżeństwa. Dla przykładu, jeśli partnerzy mieszkali razem w Gdańsku, a potem mąż wyprowadził się i mieszka na stałe w Warszawie, zaś małżonka wciąż mieszka w Gdańsku, to sprawa rozwodowa będzie toczyć się przed sądem w Gdańsku.
Czy możemy przewidzieć, jak długo potrwa postępowanie rozwodowe?
Nie ma dwóch takich samych rozwodów. Dlatego nie warto oglądać się na innych (na przykład na rozwiedzionych znajomych) i sugerować się czasem trwania ich sprawy. Sądy są przeciążone, ponieważ trafia do nich zbyt wiele spraw, które nadają się w pierwszej kolejności do mediacji. Po pomyślnie zakończonej mediacji, partnerzy lub ośrodki mediacyjne przedkładają ugodę do sądu razem z pozwem. Sąd sprawdza, czy ugoda spełnia wymagania formalne oraz, co najważniejsze, czy jest zgodna z dobrem małoletnich dzieci. Często zdarza się, że wówczas sąd orzeka rozwód już na pierwszej rozprawie.
Jakie czynniki sprawiają, że sprawa rozwodowa się przedłuża?
Przede wszystkim jest to konflikt między małżonkami. Głównymi czynnikami, które wydłużają czas trwania sprawy jest postępowanie dowodowe przy orzekaniu o winie oraz brak zgody w kwestiach związanych z dziećmi. W takiej sytuacji sąd często kieruje dzieci na badania psychologiczne. Na termin badania w OZSS (Opiniodawczym Zespole Sądowych Specjalistów, wcześniej RODK) czeka się nawet około roku. W tym czasie nic się w sprawie rozwodu nie dzieje, w ogóle nie posuwa się ona do przodu. Poza tym jest to czas, który może źle wpłynąć na więzi z dzieckiem. Jeżeli małżeństwo ma szansę na zminimalizowanie konfliktu, to należy z niej skorzystać. Dzięki mediacji partnerzy mogą dojść do porozumienia w każdym obszarze związanym z rozwodem, co znacznie przyspiesza postępowanie sądowe.
Ile kosztuje rozwód? Jakie koszty się na to składają?
Naprawdę trudno odpowiedzieć na to pytanie. Każdy rozwód jest inny. Koszty, z którymi należy się liczyć to: opłata sądowa (300 zł w przypadku nieorzekania o winie żadnej ze stron, 600 zł w sprawie z orzekaniem o winie), a także wynagrodzenie pełnomocnika i biegłych sądowych. Rozwód z orzekaniem o winie wiąże się dodatkowo z kosztami postępowania dowodowego i często jest najbardziej obciążający finansowo. W większości przypadków najtańszym rozwiązaniem okazuje się przekazanie sądowi ugody wypracowanej w drodze mediacji
A co ze wspólnym majątkiem? Dzieli się go podczas procesu rozwodowego?
Nie, co do zasady podziału majątku dokonuje się w kolejnym postępowaniu sądowym, dopiero po uprawomocnieniu wyroku rozwodowego. Także w tej kwestii można dojść do satysfakcjonującego porozumienia dzięki wsparciu mediatora.
Dziękuję za rozmowę.
Udostępnij aby pobrać w PDF:
Jacek Buss – Adwokat, absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. Jako członek Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku, od 1999 roku prowadzi praktykę adwokacką w kancelarii w Gdyni. Posiada wieloletnie doświadczenie prawnicze. Po ukończeniu aplikacji sądowej przy Sądzie Okręgowym w Gdańsku i zdaniu egzaminu sędziowskiego, orzekał w sądzie w wydziale cywilnym oraz rodzinnym.
Centrum Porozumień Prawnych jest interdyscyplinarnym ośrodkiem, wspierającym rozwodzące się strony w procesie osiągnięcia kompromisu oraz sformułowania i zatwierdzenia prawnie wiążącego porozumienia. Łączy kompetencje prawne, mediacyjne i psychologiczne w obszarze prawa rodzinnego i cywilnego. Prowadzi mediacje, specjalistyczne badania psychologiczne oraz świadczy pomoc prawną w celu realizacji wspólnego interesu stron. W ramach struktur Centrum Porozumień prawnych funkcjonują: Klinika Rozwodowa, Osobno oraz Prywatny Zespół Specjalistów Sądowych “Audi et Vide”. http://www.centrumporozumien.pl
#RozwódToNieWojna to pierwsza tego typu kampania związana z problematyką rozwodu, który rokrocznie dotyka coraz większą liczbę małżeństw z różnym stażem. Celem kampanii jest rzetelne informowanie i szerzenie fachowej wiedzy. Kampania promuje dialog, szacunek i dążenie do uzgodnienia porozumienia. Ustami ekspertów Centrum Porozumień Prawnych – doświadczonych psychologów, prawników i certyfikowanych mediatorów – poruszane są istotne tematy związane z rozwodem: od zagadnień prawnych, poprzez etapy rozwodu, znaczenie mediacji, aż po kwestie emocji i relacji w rodzinie, ze szczególnym uwzględnieniem pozycji dziecka w sytuacji rozwodu rodziców. https://www.rozwodtoniewojna.pl
Kampania jest objęta honorowym patronatem Rzecznika Praw Dziecka. 
